XXXIII Letnie Igrzyska Olimpijskie w Paryżu rozpoczną się w piątek 26 lipca i potrwają do niedzieli 11 sierpnia. 10 500 sportowców będzie rywalizować w 48 dyscyplinach sportowych, a do przyznania jest 329 kompletów medali. Połowę zawodników będą stanowiły kobiety. Hasłem tegorocznej olimpiady jest zdanie „Igrzyska szeroko otwarte”.

ANTYCZNE POCZĄTKI
Igrzyska sportowe mają swój początek w starożytnej Grecji. Organizowano je w Olimpii na Peloponezie, gdzie co cztery lata ówcześni sportowcy gromadzili się na zawodach ku czci Zeusa. Pierwsze igrzyska odbyły się w 776 r. p.n.e., a ostatnie – w 393 n.e., kiedy to cesarz Teodozjusz I Wielki zakazał ich w werdykcie ze względu na ich pogański charakter.

W starożytnych zawodach mogli brać udział tylko rodowici Grecy i wyłącznie mężczyźni. Antyczni sportowcy występowali nago. Kobietom nie wolno było ani startować, ani nawet oglądać igrzysk. Z czasem utrwalił się zwyczaj pięciodniowych zawodów. Dyscyplin było tylko kilka: wyścigi rydwanów, pięciobój klasyczny – rzut oszczepem, rzut dyskiem, skok w dal, bieg na dystansie jednego stadionu (192,67 m) i zapasy; biegi na różnych dystansach i w różnych odmianach (bieg hoplitów w pełnej zbroi), boks i pankration, czyli połączenie boksu i zapasów. Zwycięzcy poszczególnych konkurencji otrzymywali tytuł olimpionika oraz wieniec laurowy, a z czasem także pieniądze. Stawali się sławni; stawiano im pomniki i pisano o nich wiersze.

Igrzyska były bardzo ważnym wydarzeniem – nie tylko sportowym, ale także politycznym. Na czas zmagań sportowców ogłaszano „święty rozejm”, czyli zawieszenie broni. Silnie obecny był również element sztuki i kultury, rywalizowano bowiem także pod względem muzycznym i literackim. I tu też honorowano zwycięzców, czyli twórców najlepszych dzieł.

Pierwsze nowożytne igrzyska olimpijskie odbyły się w 1896 r., czyli po piętnastu wiekach przerwy. Zawdzięczamy je francuskiemu historykowi i pedagogowi Pierre’owi de Coubertin, któremu bliska była idea wychowania poprzez sport.

DO TRZECH RAZY SZTUKA
Już po raz trzeci Paryż będzie gospodarzem igrzysk – wcześniej organizowano je tam w 1900 i w 1924 r. Przy czym impreza z 1900 r. nie jest wspominana zbyt dobrze m.in. ze względu na chaos organizacyjny oraz kontrowersyjne dyscypliny, jak np. pływanie z przeszkodami czy strzelanie do żywych gołębi. Tak naprawdę igrzyska były tylko dodatkiem do odbywającej się wtedy w Paryżu Wystawy Światowej. Natomiast igrzyska z 1924 r. miały już inny przebieg – bardziej zorganizowany i profesjonalny. Dla sportowców powstała – po raz pierwszy w historii nowożytnych igrzysk – wioska olimpijska. Wtedy też wystąpili – po raz pierwszy latem – polscy sportowcy. I zdobyli pierwsze medale dla niepodległej Polski.

Tegoroczne wydarzenie sportowe w Paryżu ma być pod wieloma względami wyjątkowe. Ceremonia otwarcia odbędzie się na Sekwanie, co jest nowatorskim pomysłem, gdyż do tej pory igrzyska rozpoczynano zawsze na stadionie olimpijskim. Platformy z poszczególnymi reprezentacjami narodowymi będą płynąć po rzece. Trasa będzie liczyć 6 km – od mostu Austerlitz do Trocadéro – i prowadzić w pobliżu takich słynnych budowli jak katedra Notre Dame, Luwr, Muzeum d’Orsay czy wieża Eiffla. Wzdłuż brzegów Sekwany ustawione zostaną trybuny dla 600 tys. osób, tak by paradę oglądać mogła jak najliczniejsza publika.

NIECODZIENNE MASKOTKI
Maskotkami tegorocznych igrzysk w Paryżu będą „Frigijki” – uosobione kapelusze. Nazwa może niewiele nam mówi, ale we Francji zna ją każdy. Na czapkach znajdują się trzy motywy – złoty medal, płomień olimpijski oraz twarz Marianne – francuskiego symbolu wolności. Są oczywiście w kolorach flagi francuskiej. Nazwa tego nakrycia głowy ma związek z Frygią, starożytną krainą w zachodniej części Azji Mniejszej. W starożytności frygijkę otrzymywał wyzwolony niewolnik; nosiła ją także rzymska bogini Roma, której wizerunek zdobił monety. Na przestrzeni wieków frygijka stała się symbolem wolności. We Francji kojarzona jest z postacią Marianne, która na obrazie Delacroix prowadzi lud Paryża do walki, a na głowie ma właśnie frygijkę. Po raz pierwszy w historii maskotki będą jednakowe dla igrzysk olimpijskich i paraolimpijskich, choć w tej drugiej wersji mają zamiast jednej nogi protezę.

FRANCUSKIE AKCENTY SPORTOWEGO ŚWIĘTA
Francja stawia na zrównoważony rozwój i chce ograniczyć ślad węglowy, dlatego też sportowcy mają korzystać z istniejącej infrastruktury, a nie z nowych obiektów. Tylko basen olimpijski ma powstać od zera. Chodzi nie tylko o zminimalizowanie niekorzystnego wpływu na środowisko naturalne, ale i o zmniejszenie kosztów. Celem jest pozostawienie w mieście po igrzyskach nowych lub odnowionych terenów sportowych i nowoczesnej infrastruktury. Z tego powodu areny zawodów mieszczą się w znanych, a nawet zabytkowych miejscach. Na placu Concorde, z widokiem na Sekwanę i wieżę Eiffla, odbędą się zawody breakdance’u, natomiast jeździectwo będzie można oglądać w ogrodach Pałacu Wersalskiego, a rozgrywki siatki plażowej na Polach Marsowych. Z kolei Grand Palais Éphémère to tymczasowa konstrukcja na zawody judo.

Funkcję stadionu olimpijskiego będzie pełnił stadion Saint-Denis. Wioska olimpijska usytuowana została na terenie podparyskich gmin. Po zakończonych igrzyskach ma przejść transformację, by stać się nowoczesnym osiedlem z 6 tys. mieszkań, dwiema szkołami, hotelem, sklepami, biurami i obiektami sportowymi. Igrzyska mają być przyjazne dla środowiska, dlatego na stołówce w wiosce olimpijskiej będzie się używać naczyń wielokrotnego użytku. Posiłki będą przygotowywane z sezonowych warzyw i owoców, z czego 80 proc. ma pochodzić z różnych regionów Francji. Organizatorzy zapewniają, że codziennie dostępne będą świeże bagietki i wiele rodzajów najlepszych francuskich serów.

Ogień olimpijski dotarł z Grecji do Francji 8 maja. Sztafeta z ogniem pojawiła się na 77. Festiwalu Filmowym w Cannes – przy dźwiękach muzyki ze słynnych „Rydwanów ognia”. Muzykę wybrano nieprzypadkowo, gdyż film opowiada historię dwóch brytyjskich biegaczy przygotowujących się do występu na igrzyskach w Paryżu w 1924 r. Sztafeta niosąca ogień nadal przemierza terytorium Francji, by 26 lipca pojawić się na ceremonii otwarcia igrzysk.

NOWE DYSCYPLINY
Oprócz tradycyjnych dyscyplin sportowych, takich jak lekkoatletyka, gimnastyka, pływanie, kajakarstwo, kolarstwo, szermierka itd., pojawią się też nowe rodzaje rywalizacji. W Paryżu zadebiutuje breakdance, znany inaczej jako breaking. Jest to połączenie tańca i różnych akrobatycznych ruchów w rytm muzyki. Po raz pierwszy ta nietypowa dyscyplina pojawiła się na Igrzyskach Olimpijskich Młodzieży w Buenos Aires w 2018 r. Na tyle się spodobała i sprawdziła, że weszła w skład oficjalnych dyscyplin sportowych w czasie tegorocznych igrzysk.

Inne młode dyscypliny olimpijskie, takie jak wspinaczka sportowa, koszykówka 3 na 3, jazda na deskorolce i surfing, wprowadzono po raz pierwszy w czasie igrzysk w Tokio w 2000 r. Zobaczymy je także w Paryżu. Jeśli ktoś będzie chciał obejrzeć rywalizację surferów, będzie jednak musiał udać się… na Tahiti, bo to właśnie na tej wysepce w Polinezji Francuskiej odbędą się te zawody.

WZGLĘDY BEZPIECZEŃSTWA
Organizatorzy tegorocznych igrzysk przewidują, że na tym sportowym święcie pojawi się kilkanaście tysięcy sportowców, kilkadziesiąt tysięcy wolontariuszy i kilkanaście milionów widzów i turystów. Zawody będą rozgrywane na 35 obiektach w 18 miastach. Te liczby mówią same za siebie. By zapewnić bezpieczeństwo wszystkim przybywającym do stolicy Francji, jak i samym paryżanom, zostaną zastosowane odpowiednie procedury. Niektóre części Paryża staną się strefą zamkniętą, do której wejście będą mieć tylko osoby posiadające odpowiedni kod QR lub bilet na rozgrywki. Będą to miejsca w okolicach obiektów sportowych, a także Luwr, niektóre dworce czy obszar wieży Eiffla.

W dniu ceremonii otwarcia igrzysk, czyli 26 lipca, na sześć godzin zostanie zamknięta przestrzeń powietrzna nad Paryżem. Około 30 tys. policjantów i żandarmów oraz 17 tys. agentów ochrony będzie strzegło bezpieczeństwa sportowców i kibiców; blisko centrum miasta będzie stacjonowało 5 tys. żołnierzy. Odpowiednie zasady bezpieczeństwa będą obowiązywać we wszystkich miastach, w których odbywać się będą zawody, czyli także w Marsylii, Bordeaux, Nantes, Nicei czy Lyonie.

IGRZYSKA PARAOLIMPIJSKIE
XVII Letnie Igrzyska Paraolimpijskie w Paryżu odbywać się będą od 28 sierpnia do 8 września 2024 r. Sportowcy będą rywalizować w 22 dyscyplinach sportowych. Dwukrotnie większa niż w czasie paraolimpiady w Tokio będzie reprezentacja kobiet – 325. Także zmagania paraolimpijczyków rozgrywać się będą w znanych miejscach Paryża: turniej blind footbolu na Polach Marsowych, a paratriathlon przy Moście Aleksandra III. Jedność sportowców z obu letnich igrzysk mają zapewnić te same symbole: to samo hasło, maskotki, plakat oraz medale. W złote, srebrne i brązowe medale wtopione są 18-gramowe metalowe fragmenty z wieży Eiffla, pochodzące z jej renowacji. Medale paraolimpijskie mają dodatkowo wygrawerowane linie, aby można je było rozróżnić w dotyku, oraz napisy w alfabecie Braille’a.


Igrzyska to najważniejsze sportowe święto. Dla sportowców są okazją do walki fair play i do bicia rekordów. Dla widzów to przede wszystkim emocjonujące widowisko i okazja do kibicowania najlepszym zawodniczkom i zawodnikom. Dla nas wszystkich – zachęta do włączenia sportu w swoją codzienność i nadzieja na obudzenie się przyszłych sportowych talentów. A zatem do spotkania na żywo lub przed telewizorami na letnich igrzyskach olimpijskich i paraolimpijskich w Paryżu.

Sylwia Maj

Gazetka 233 – lipiec/sierpień 2024