Jak efektywnie pogodzić pracę zawodową z życiem rodzinnym i towarzyskim? Mieszkańcom których krajów udaje się to najlepiej? Jak znaleźć swój przepis na dobrostan?

IDEA WORK-LIFE BALANCE
W latach 70. XX w. w wielu korporacjach dostrzeżono z jednej strony problem z pracoholizmem, a z drugiej – z wypaleniem zawodowym. Zwrócono też uwagę na wynikające stąd coraz większe koszty społeczne ponoszone zarówno przez poszczególnych pracowników, jak i całe firmy. Z inicjatywą wyszli sami pracownicy. Zauważywszy, że nadmiar obowiązków w pracy odcina ich od spędzania czasu z rodziną i nie pozostawia rezerwy na hobby, zaprotestowali i zażądali oddzielenia obowiązków zawodowych od życia rodzinnego. Jak się bowiem okazuje, długość czasu spędzonego w pracy wcale nie przekłada się na efektywność pracownika i jego motywację do podejmowania wyzwań zawodowych.

Idea work-life balance zakłada, że praca nie może być celem samym w sobie. Trzeba mieć czas na wypoczynek, relacje rodzinne i towarzyskie oraz na hobby. Jest to wręcz niezbędne do prawidłowego funkcjonowania i spełniania obowiązków zawodowych. Przeciążenie pracą skutkuje bowiem wypaleniem zawodowym. Zapewnienie owej równowagi to współcześnie najważniejsza rzecz, ale często niezmiernie trudna do osiągnięcia. Zasadę tę próbuje się wprowadzać na różne sposoby.

OD STRONY PRACODAWCY
Jedną z możliwości jest skrócenie czasu pracy: albo dziennego – z ośmiu do sześciu godzin, albo tygodniowego – z pięciu do czterech dni. Niektóre firmy już wprowadziły którąś z tych opcji. I co ciekawe, ich wyniki finansowe wcale się nie pogorszyły, wprost przeciwnie. Pozwala to wysnuć wniosek, że pracownik bardziej wypoczęty jest też bardziej wydajny, a skrócenie czasu spędzanego w pracy wpływa na lepszą organizację pracy i motywację. Na wprowadzenie czterodniowego dnia pracy zdecydowały się władze Islandii. Okazało się, że wydajność pracowników wzrosła lub pozostała na tym samym poziomie.

Innym sposobem na polepszenie dobrostanu pracowników może być wprowadzenie elastycznego czasu pracy. Ważniejsze jest to, by wywiązać się z przydzielonych zadań niż „odsiedzieć” przydzielone godziny. Ale trzeba przestrzegać pewnych reguł – np. przydzielać zadania odpowiednio do umiejętności pracowników oraz wprowadzić taki układ zajęć, by pracownicy mogli osiągać cele zawodowe i się rozwijać. Innym rozwiązaniem jest rozdawanie voucherów do wykorzystania w czasie urlopu.

Osiągnięcie równowagi pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym jest zadaniem zarówno pracowników, jak i pracodawców. Pracodawcy powinni stworzyć takie warunki pracy, które nie obciążają zbytnio pracowników, zaś pracownicy powinni umieć właściwie organizować sobie pracę i wyznaczać priorytety, ale też stawiać granice.

ZNALEŹĆ RÓWNOWAGĘ
Osoby, które są w stanie zachować równowagę między pracą a życiem prywatnym, odczuwają większą satysfakcję z pracy, mają więcej energii do działania, mniej się stresują, chętniej chodzą do pracy i lepiej wykonują obowiązki zawodowe. Ponieważ mają czas na realizowanie się w innych sferach życia, odczuwają wyższą satysfakcję z życia.

Tak naprawdę wiele zależy od nas samych, tylko nie zawsze uświadamiamy sobie, jakie są nasze priorytety. Trzeba określić, na czym nam najbardziej zależy – czy jest to praca, kariera, sukcesy zawodowe, czy raczej chcemy skupić się na życiu rodzinnym, pielęgnowaniu swoich pasji lub relacji z przyjaciółmi. Przydatne jest efektywne zaplanowanie czasu na każdą z codziennych aktywności, czyli stworzenie odpowiedniego harmonogramu na każdy dzień i tydzień. Warto przyjrzeć się swoim najbardziej czasochłonnym zajęciom oraz rozpraszaczom i tak przemodelować dzień, by nie tracić niepotrzebnie czasu.

Niezwykle istotne w kontekście zdrowia psychicznego i fizycznego jest to, by nie obciążać swojego czasu wolnego poprzez branie nadgodzin lub pracę w weekendy. Ważną umiejętnością jest także zaprzestanie myślenia o pracy w czasie wolnym, a skupienie się na wypoczynku, pasji, spotkaniach z przyjaciółmi lub na zajmowaniu się domem. Nie można zapominać o wyznaczeniu czasu tylko dla siebie – na swój odpoczynek, swoje hobby. Powinno to być coś, co pozwoli nam się emocjonalnie zregenerować i da nam poczucie szczęścia i przyjemności. Mogą to być krótkie chwile w ciągu dnia – na kilka ćwiczeń, przeczytanie kilku stron książki, posłuchanie ulubionej piosenki itp.

Równowagę łatwiej osiągnąć, gdy do współpracy w codziennych zajęciach zaangażujemy członków rodziny lub znajomych. Chodzi tu zarówno o określenie wspólnie wypracowanego podziału obowiązków, jak i szczere wyrażenie swoich pragnień i oczekiwań. Zrozumienie i wsparcie ze strony bliskich to cenny dar w budowaniu work-life balance.

NAJLEPSZY KRAJ W RANKINGU
Równowagę pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym bada m.in. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), która każdego roku publikuje raport pt. Better Life Index, w którym porównuje się jakość życia w poszczególnych krajach całego świata w oparciu o 11 wskaźników. Są nimi: warunki mieszkaniowe, dochód, rynek pracy, poziom zabezpieczenia socjalnego, środowisko, edukacja, zaangażowanie obywatelskie, zdrowie, satysfakcja życiowa, bezpieczeństwo, równowaga między życiem zawodowym a prywatnym.

Z raportu można wyczytać wiele ciekawych informacji dotyczących relacji międzyludzkich i tego, w jaki sposób na przestrzeni lat zmieniają się społeczności. Nie będzie chyba dużym zaskoczeniem, że czas poświęcony na pracę zawodową wydłuża się kosztem czasu spędzanego z rodziną i znajomymi. Rośnie też poczucie samotności i liczba osób, które w trudnych chwilach odczuwają brak wsparcia ze strony krewnych i przyjaciół. Co niepokojące, coraz więcej osób skarży się na depresję lub ma objawy depresyjne, takie jak zmęczenie, niechęć do wykonywania codziennych czynności, przejadanie się lub brak apetytu. Notuje się coraz więcej zgonów w wyniku samobójstw oraz nadużywania alkoholu i narkotyków – więcej nawet niż z powodu wypadków drogowych i zabójstw.

Na pierwszym miejscu w raporcie OECD znalazły się Włochy (9,4 pkt na 10 możliwych) – to tam poczucie dobrobytu mieszkańców i ich zadowolenie z życia są największe. Jest to dość zaskakujący wynik, ponieważ kraj ten nie miał zbyt wysokiej punktacji w przypadku takich wskaźników jak dochody, zatrudnienie, edukacja czy środowisko. Za nimi są Dania (8,6) i Norwegia (8,5), a następnie Hiszpania (8,4) i Holandia (8,3). Inne kraje z wysokim wynikiem to Francja i Szwecja (po 8,1), Niemcy (8,0) i Rosja (7,8).

GDZIE BELGIA I POLSKA?
Belgia w owym rankingu zajmuje 10. miejsce z wynikiem 7,7 pkt i wypada dobrze w większości aspektów: dochody, edukacja, mieszkalnictwo, zdrowie, zaangażowanie obywatelskie i satysfakcja z życia. Natomiast wynik poniżej średniej osiąga w kwestiach społecznych. Belgia ma bardzo wysoki wskaźnik równowagi między życiem zawodowym a prywatnym – jeden z najwyższych na świecie. Ogólne zadowolenie z życia plasuje się na poziomie 6,8, czyli trochę powyżej średniej OECD wynoszącej 6,7.

Okazuje się, że w Belgii tylko 4 proc. pracowników pracuje zarobkowo przez długie godziny, podczas gdy średnia OECD wynosi 10 proc. Oznacza to, że mieszkańcy Belgii mają więcej czasu na oddawanie się innym zajęciom, takim jak kontakty towarzyskie, hobby, sport, jedzenie czy spanie. A jak już wiemy, ilość i jakość czasu wolnego ma ogromne znaczenie dla ogólnego dobrostanu i przynosi dodatkowe korzyści dla zdrowia fizycznego i psychicznego.

Polska znajduje się we wspomnianym rankingu na 17. miejscu. Polacy najmniej zadowoleni są ze swoich dochodów, sytuacji mieszkaniowej, środowiska oraz zdrowia. Dość wysoko oceniają bezpieczeństwo, edukację i wspólnotowość. Jednak mała punktacja przy wskaźnikach takich jak satysfakcja życiowa i równowaga między pracą a życiem prywatnym lokuje Polskę pod koniec drugiej dziesiątki. Także ogólne zadowolenie z życia jest w Polsce na poziomie 6,1, czyli poniżej średniej OECD.

TRZECIE MIEJSCE DLA BELGII
W rankingu przeprowadzonej przez Remote, który bada satysfakcję z pracy zawodowej, Belgię sklasyfikowano na trzecim miejscu spośród sześćdziesiąt państw. Belgia została wybrana jako jedno z najlepszych miejsc pod względem warunków pracy. Brano pod uwagę takie czynniki jak: płaca minimalna, liczba płatnych dni urlopu w ciągu roku, dostępność opieki zdrowotnej, tygodniowa liczba godzin pracy oraz dostępność stanowisk pracy dla wszystkich osób bez wykluczania kogokolwiek ze względu na orientację seksualną.

O wysokim miejscu Belgii zadecydowały przede wszystkim: jedne z najwyższych pensji minimalnych wśród państw europejskich oraz średnio 35-godzinny tydzień pracy – jeden z najkrótszych w Europie. Dodatkowo całkiem nieźle płatny urlop oraz wysoki poziom i dostępność opieki zdrowotnej. Zwrócono uwagę, że w Belgii obowiązuje wysoka kultura pracy, dzięki czemu pracownicy nie muszą poświęcać życia prywatnego na rzecz obowiązków zawodowych. W powyższym rankingu pierwsze miejsce zajmuje Nowa Zelandia, a drugie – Irlandia. W pierwszej dziesiątce znajdują się też takie państwa jak Dania, Kanada, Niemcy, Finlandia, Australia, Norwegia i Hiszpania.


Zadowolenie z życia każdego mieszkańca przyczynia się do dobrostanu w całym społeczeństwie danego kraju. Choć nie zawsze łatwo jest zachować równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, ważne, by odpowiedzieć sobie na pytanie, co daje nam satysfakcję życiową. Dla jednych będzie to praca, dla drugich – życie rodzinne i rozwijanie swoich pasji.

Sylwia Maj