W czerwcu 2012 r. straciły ważność wpisy dzieci w paszportach rodziców. Od tego czasu w podróżach zagranicznych dziecko musi legitymować się własnym dokumentem. Jaki powinien to być dokument i jakie warunki powinny zostać spełnione, aby został wydany? Te kwestie budzą często wątpliwości rodziców, dlatego warto je wyjaśnić.
PEŁNA WŁADZA RODZICIELSKA I ZGODA MIĘDZY RODZICAMI
W ubiegłym roku Marek wyjechał w celach zarobkowych do Belgii. W Polsce pozostała rodzina – żona Maria oraz dwóch synów: 7-letni Wojtek i 14-letni Michał. Rodzina planuje spędzić wspólnie święta w Brukseli, jednak małoletnie dzieci nie mają żadnych dokumentów tożsamości.
Gdy obojgu rodzicom przysługuje pełna władza rodzicielska oraz nie ma między nimi konfliktu na tle przyszłego wyjazdu dzieci, sytuacja jest najmniej skomplikowana. Wniosek o wydanie paszportu powinni złożyć oboje rodzice, jednak w opisanym przypadku wystarczające będzie przedstawienie poświadczonej notarialnie zgody drugiego rodzica. Przy odbiorze dokumentu wystarczy obecność tylko jednego rodzica.
Jeżeli podróż, tak jak w powyższym przykładzie, odbywać się będzie w granicach Unii Europejskiej, wystarczającym dokumentem jest również dowód osobisty. Niekiedy jego uzyskanie może być łatwiejsze i szybsze niż zdobycie paszportu. Zgodnie z art. 34 ust. 2 i 3 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, z wnioskiem o dowód dla dziecka, które ukończyło 13. rok życia, może wystąpić jeden z rodziców lub opiekun ustanowiony przez sąd. W przypadku więc gdy drugi rodzic jest za granicą, nie będzie potrzeby, by stawiał się osobiście lub ponosił koszty sporządzenia zgody z poświadczonym notarialnie podpisem.
ROZWÓD I OGRANICZENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ
Bożena i Karol rozwiedli się, a sąd rodzinny, zgodnie z wnioskiem Karola, ograniczył matce władzę rodzicielską nad 6-letnim synem jedynie do prawa współdecydowania o edukacji dziecka. Karol chciałby wynagrodzić sobie i dziecku trudny czas rozwodu i zorganizować wspólny wyjazd do swojej siostry we Francji.
W przypadkach podobnych do opisanego powyżej rodzic mający nieograniczoną władzę rodzicielską może samodzielnie złożyć wniosek o wydanie dziecku dokumentu uprawniającego do wyjazdu zagranicznego. W przytoczonym przykładzie ojciec dziecka może samodzielnie zdecydować o wyjeździe dziecka za granicę, gdyż matce przysługuje jedynie prawo wypowiedzenia się w kwestiach edukacji. Identycznie sytuacja wygląda w przypadku, gdy jedno z rodziców nie żyje, gdy ojciec „nie uznał” dziecka przed urzędem stanu cywilnego oraz gdy zgody na wyjazd nie wyraża macocha lub ojczym dziecka, którzy nie wystąpili do sądu rodzinnego z wnioskiem o jego przysposobienie (czyli osoby, które formalnie nie są z dzieckiem związane).
ROZWÓD I NIEOGRANICZONA WŁADZA RODZICIELSKA
Krystyna i Łukasz mają dwoje małoletnich dzieci, jedno w wieku 5, a drugie 13 lat. Mimo że para jest po rozwodzie i dzieci mieszkają z matką, ojcu nie została ograniczona władza rodzicielska. Krystyna chciałby wyjechać do pracy sezonowej w Hiszpanii i zabrać ze sobą dzieci, aby spędziły wakacje za granicą. Planom zdecydowanie sprzeciwia się ojciec dzieci, który obawia się, że nie będzie to jedynie tymczasowy wyjazd.
Powyższy przykład zawiera opis najbardziej problematycznej sytuacji. Skoro jedno z rodziców zdecydowanie sprzeciwia się wyjazdowi dzieci i w związku z tym kategorycznie odmawia wyrażenia zgody na wydanie niezbędnych dokumentów, a przy tym ma nieograniczoną władzę rodzicielską, drugi rodzic nie może samodzielnie podjąć decyzji o wyjeździe. Jeżeli rodzice nie mogą dojść do porozumienia w tej lub każdej innej istotnej sprawie dotyczącej wspólnych dzieci, możliwe jest wystąpienie z wnioskiem o uzyskanie takiej zgody do sądu rodzinnego właściwego ze względu na miejsce pobytu dziecka. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku zgoda sądu zastępuje zgodę rodzica. Jeśli jednak rodzice sami ostatecznie doszliby do porozumienia i zgodnie wystąpili o wydanie paszportu lub dowodu osobistego, to pamiętać należy, że zgoda na wyrobienia dokumentu nie jest równoznaczna ze zgodą na sam wyjazd. Dlatego też każdorazowo należy poinformować drugą stronę o wyjeździe i uzyskać jej zgodę. Nie istnieje wymóg, aby zgoda ta została wyrażona w jakiejś szczególnej formie, ale do celów dowodowych zaleca się uzyskanie co najmniej zezwolenia na piśmie.
WYJAZDY POZA GRANICE UNII EUROPEJSKIEJ
Pamiętać należy, że w takich wypadkach nie wystarczy dowód osobisty. Jeżeli do przekroczenia granicy kraju planowanego wyjazdu dodatkowo potrzebna jest wiza, warto zwrócić się do urzędu konsularnego z pytaniem, czy do jej wydania wymagana jest zgoda obojga rodziców.
WYJAZD NA STAŁE
Należy podkreślić, że uzyskanie zgody na wyrobienie dokumentu uprawniającego do podróży zagranicznych nie jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na wyjazd na stałe. Dokument paszportowy ze swej istoty uprawnia do wyjazdów krótkoterminowych, a w przypadku zamiaru opuszczeniu kraju zamieszkania na stałe rodzic powinien zaopatrzyć się w pisemną zgodę drugiego rodzica bądź zgodę sądu rodzinnego.
Agnieszka Hajdukiewicz
radca prawny
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2012 r., poz. 788 ze zm.),
- Ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz.U z 1974 r. Nr 14 poz.85),
- Ustawa z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz.U z 2013 r., poz. 268)
Gazetka 126 – listopad 2013
