w kontekście prawa europejskiego

Osoby zatrudnione w Belgii na umowę o pracę, prowadzące własną działalność gospodarczą lub pracujące jako urzędnicy państwowi mają prawo do belgijskiej emerytury. Osoby, które pracowały w różnych krajach Unii Europejskiej, otrzymają emeryturę z każdego kraju, w którym były zatrudnione lub świadczyły usługi w ramach działalności gospodarczej. Dzięki europejskim przepisom o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, aby ubiegać się o ustalenie prawa do emerytury we wszystkich krajach zatrudnienia, wystarczy złożyć wniosek tylko w jednym kraju europejskim.

Wniosek należy złożyć do zakładu ubezpieczeń emerytalnych w kraju, w którym mieszkasz lub w którym znajdowało się twoje ostatnie miejsce pracy. W przypadku Belgii jest to Federale Pensioendienst / Service fédéral des Pensions. Jeśli nigdy nie pracowałeś w kraju, w którym mieszkasz, kraj ten przekaże twój wniosek do kraju, w którym znajdowało się twoje ostatnie miejsce pracy.

PRAWO DO USTAWOWEJ EMERYTURY W BELGII

Finansowanie systemu emerytalnego w Belgii odbywa się głównie na zasadzie tzw. repartycji. Oznacza to, że emerytury wypłacane są dzięki składkom emerytalnym odciąganym z pensji aktywnych pracowników i urzędników państwowych oraz opłacanym przez osoby samozatrudnione. Ustawowa emerytura w Belgii jest przyznawana i obliczana na podstawie przebiegu zatrudnienia.

W Belgii istnieją trzy różne systemy emerytalne:

  • System dla pracowników – do którego należą osoby zatrudnione na umowę o pracę w sektorze prywatnym oraz niemianowani urzędnicy państwowi.
  • System dla osób pracujących na własny rachunek (samozatrudnionych) – do którego należą osoby prowadzące własną działalność gospodarczą (firmy jednoosobowe, osoby zarządzające spółkami lub udziałowcy spółek).
  • System dla mianowanych urzędników państwowych – do którego należą tylko mianowani urzędnicy.

Emerytura jest obliczana zawsze według statusu, w jakim się pracowało. Osoby, które pracowały w różnych statusach, otrzymają emeryturę obliczoną w różnych systemach.

Powszechny wiek emerytalny w Belgii

Ustawowa emerytura w Belgii przysługuje obecnie w wieku 65 lat. Zgodnie z obowiązującym prawem wiek emerytalny będzie jednak stopniowo podwyższany – do 67. r.ż.: od 2025 r. będzie wynosił 66 lat, a od 2030 r. – 67 lat. Oznacza to, że urodzeni w latach od 1950 do 1959 otrzymają emeryturę w wieku 65 lat, urodzeni w latach od 1960 do 1969 – w wieku 66 lat, a urodzeni w 1970 r. i później – w wieku 67 lat.

Wypłata świadczeń emerytalnych przysługuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym dana osoba osiągnęła 65 lat – a więc ktoś, kto ukończył 65 lat w kwietniu, pierwszą wypłatę świadczenia emerytalnego otrzyma w maju (za maj).

Jedynie w niektórych przypadkach obowiązuje inny wiek emerytalny, np. w przypadku górników, marynarzy oraz załóg samolotów lotnictwa cywilnego.

Osoby, które osiągnęły 65. rok życia, mają prawo do przejścia na emeryturę, jednak nie jest to obowiązek. Istnieje możliwość pracy po 65. roku życia i wystąpienia o przyznanie świadczenia emerytalnego w późniejszym terminie, czyli odroczenie terminu wypłaty emerytury. W takiej sytuacji wysokość świadczenia emerytalnego będzie obliczona na podstawie składek na ubezpieczenie społeczne odprowadzonych do miesiąca przed przejściem na emeryturę.

Inna możliwość to przejście na emeryturę w wieku 65 lat i jednoczesne kontynuowanie pracy. Osoby, które się na to zdecydują, mogą dorabiać bez ograniczeń. Jednak należy pamiętać, że w takiej sytuacji ani dochód, ani okres zatrudnienia po otrzymaniu emerytury nie będą już miały wpływu na wysokość emerytury. Przyznana kwota emerytury będzie jedynie indeksowana tak jak inne świadczenia socjalne i okres przepracowany po odbiorze emerytury nie podwyższy wysokości pierwotnie przyznanej emerytury.

OKRESY BRANE POD UWAGĘ PRZY OBLICZANIU WYSOKOŚCI ŚWIADCZEŃ EMERYTALNYCH

Okresy zatrudnienia w Belgii (jako pracownik)

Do obliczania wysokości belgijskich świadczeń emerytalnych brane są pod uwagę okresy zatrudnienia w Belgii na umowę o pracę. Niektóre okresy nieaktywności zawodowej mogą zostać zaliczone do lat pracy i w ten sposób być brane pod uwagę przy obliczaniu świadczeń emerytalnych. Emerytury za te okresy oblicza się na podstawie zryczałtowanych (przed 1968 r.) lub hipotetycznych (od 1968 r.) wynagrodzeń. Zalicza się do nich m.in. okresy: choroby; bezrobocia (z powodu rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę); bezrobocia z dodatkiem od pracodawcy (wcześniej emerytura pomostowa); zawieszenia umowy o pracę (tijdskrediet en loopbaanonderbreking / interruption de carrière et crédit-temps); służby wojskowej; niezdolności do pracy z powodu wypadku przy pracy.

Okresy zatrudnienia za granicą

Za okresy zatrudnienia lub okresy odprowadzania składek na ubezpieczenie społecznie za granicą (np. w Polsce) nie przysługuje belgijska emerytura. Prawo do świadczenia emerytalnego za okres pracy za granicą oraz wysokość świadczenia ustala i wypłaca fundusz emerytalny danego kraju.

Osoba, która była ubezpieczona (pracowała) w różnych państwach członkowskich, może ubiegać się o przyznanie emerytury jednocześnie z każdego z tych państw. Świadczenia ustalane są równolegle przez instytucje ubezpieczeniowe każdego z państw, w których było się ubezpieczonym. Przyznanie prawa do świadczeń następuje po osiągnięciu wieku emerytalnego obowiązującego w danym kraju. Oznacza to, że prawo do emerytury w jednym kraju może być przyznane w innym terminie niż prawo do emerytury z innego kraju, np. przyznanie prawa do belgijskiej emerytury nastąpi po osiągnięciu 65. r.ż., a do niemieckiej – po osiągnięciu wieku emerytalnego obowiązującego w Niemczech, tj. 67. r.ż.

Belgijska emerytura ustawowa obliczana jest wyłącznie na podstawie okresów ubezpieczenia – stażu pracy w Belgii. Według belgijskiego prawa do świadczeń emerytalnych nie trzeba spełnić żadnych warunków stażowych. Belgijska emerytura zostanie przyznana nawet po jednym dniu pracy w Belgii. Dzięki koordynacji europejskiej zostają zsumowane pozostałe okresy ubezpieczeń w innych krajach UE i na tej podstawie zostaje obliczona teoretyczna emerytura belgijska za te wszystkie okresy, tak jakby były one przepracowane w Belgii. Pozwala to na ewentualne bardzo niewielkie podwyższenie emerytury (po obliczeniach proporcjonalności okresów belgijskich do okresów uzyskanych w innych krajach UE) i ewentualnie uzyskanie emerytury gwarantowanej. Dzięki temu zostaje ustalona najwyższa z możliwych emerytur w danym przypadku.

Według przepisów europejskiej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz umów z poszczególnymi krajami osoby mieszkające w Belgii mogą otrzymywać zagraniczne (np. polskie) świadczenia emerytalne wypłacane do Belgii. Podobnie jest w przypadku osób, które pracowały w Belgii, ale przeprowadziły się do innego kraju (wewnątrz UE), np. do Polski. Wtedy belgijskie świadczenia emerytalne mogą być wypłacane do kraju zamieszkania. Należy pamiętać, iż świadczenia emerytalne z poszczególnych państw nie są łączone w jedno świadczenie. Każdy kraj wypłaca osobną emeryturę, naliczoną według wewnętrznego prawa.

Okresy zatrudnienia w innych systemach (inny status)

Osoby prowadzące własną działalność gospodarczą lub zatrudnione w sektorze publicznym również mają prawo do świadczeń emerytalnych obliczanych według zasad obowiązujących w danym systemie. Więcej informacji można znaleźć na stronie www.pensioendienst.fgov.be.

KIEDY NALEŻY SKŁADAĆ WNIOSEK O EMERYTURĘ

Dla każdej osoby, która ukończyła 64. r.ż. i podlega belgijskiemu systemowi zabezpieczenia społecznego, fundusz emerytalny FPD/SFP automatycznie rozpatrzy prawo do świadczeń emerytalnych według danych elektronicznych, które urząd posiada. Dlatego bardzo ważne jest, aby osoby, które wykonywały pracę w innych krajach, uzupełniły uprzednio dane elektroniczne o przebiegu zatrudnienia. Można tego dokonać online po zalogowaniu do własnych danych za pośrednictwem strony mypension.be.

Po otrzymaniu takich informacji belgijski fundusz emerytalny kontaktuje się z instytucjami emerytalnymi w innych krajach w celu złożenia wniosków o ustalenie prawa do świadczeń emerytalnych w tych krajach. Dlatego wniosek złożony w jednym kraju europejskim, np. w Belgii, jest wnioskiem o emerytury ze wszystkich państw zatrudnienia.

GDZIE NALEŻY ZŁOŻYĆ WNIOSEK O EMERYTURĘ

 

Osoby mieszkające w Belgii

Osoby, które po 64. roku życia nie otrzymały formularzy z funduszu emerytalnego lub które zdecydowały się przejść na emeryturę po 65. roku życia, mogą złożyć wniosek na trzy sposoby:

  • przez stronę internetową www.mypension.be,
  • w urzędzie gminy odpowiednim dla miejsca zamieszkania,
  • bezpośrednio w funduszu emerytalnym FPD/SFP w Brukseli przy Zuidertoren / Tour du Midi lub w lokalnym oddziale FPD/SFP.

Osoby, które same nie mogą złożyć wniosku, mogą udzielić pisemnego upoważnienia innej pełnoletniej osobie.

Osoby mieszkające w innym kraju, należącym do Europejskiej Strefy Ekonomicznej

Takie osoby powinny składać wnioski za pośrednictwem instytucji emerytalnej w kraju, w którym przebywają. W Polsce należy zwracać się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) – Wydział Umów Międzynarodowych – Oddział w Chrzanowie. Osoby, które przed podjęciem pracy w Belgii prowadziły rolniczą działalność gospodarczą w Polsce, powinny zwracać się do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) – Wydział Umów Międzynarodowych – Oddział w Nowym Sączu.

Wniosek o belgijską emeryturę dla osób, które ostatni okres przed emeryturą przepracowały w Belgii, ale nigdy nie pracowały w kraju, w którym obecnie przebywają (np. w Polsce), można też wysłać bezpośrednio do Działu Umów Międzynarodowych belgijskiego funduszu emerytalnego na adres:

Federale Pensioendienst / Service fédéral des Pensions

Zuidertoren / Tour du Midi

Bureau voor Internationale Overeenkomsten / Bureau des Conventions Internationales

1060 Brussel / Bruxelles

We wniosku trzeba zaznaczyć, że nie ma się prawa do emerytury w kraju zamieszkania (obecnego pobytu).

Osoby mieszkające poza granicami Europejskiej Strefy Ekonomicznej

Takie osoby powinny skontaktować się z funduszem emerytalnym w Belgii w celu uzyskania dalszych informacji o procedurze wnioskowania o emeryturę: www.sfpd.fgov.be

Rola związków zawodowych

Osoby zrzeszone w ACV/CSC mogą zwracać się do działu ds. Pracowników z Nowych Krajów Europejskich (ACV Dienst Grensarbeiders Nieuwe Europese Lidstaten) w celu uzyskania pomocy w związku z procedurami wnioskowania o emerytury ustawowe w Belgii z zastosowaniem europejskiej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

 

Tel. 03 222 71 64,

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.,

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

 

Iwona Cieszynska

 

 

Gazetka 206 – listopad 2021