Dofinasowania dla osób zapewniających pomoc uchodźcom
Od rozpoczęcia wojny w Ukrainie 24 lutego br. do początku kwietnia według danych Straży Granicznej granicę polsko-ukraińską przekroczyło ponad 2,63 miliona uchodźców z Ukrainy, głównie kobiety i dzieci.
Państwo polskie, nie mając wcześniej doświadczenia z przyjęciem tak znacznej i nagłej fali uchodźców, strukturalnie nie było przygotowane na zapewnienie opieki potrzebującym imigrantom. Z kolei oddolne ruchy społeczne, czyli grupy wolontariuszy przybywających na przejścia graniczne i dworce, fundacje, organizacje pozarządowe zadziałały szybko i efektywnie. Osoby prywatne otworzyły przed uchodźcami swoje domy lub we własnym zakresie wynajęły im lokale, a fundacje rozpoczęły zbiórki żywności, odzieży i leków.
Mając na uwadze konieczność szybkiego wprowadzenia rozwiązań prawnych zapewniających pomoc uchodźcom i wsparcie osobom udostępniającym im swoje lub wynajęte mieszkania, sejm przyjął 12 marca 2022 r. ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2022 r., poz. 583). Przepisy tej ustawy obowiązują z mocą wsteczną od 24 lutego 2022 r.
Przyjęte rozwiązania dotyczą obywateli Ukrainy i ich małżonków, którzy w wyniku działań wojennych wjechali legalnie do Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy od 24 lutego 2022 r. i deklarują zamiar pozostania w Polsce lub które przyjechały do Polski wcześniej i przebywały w kraju legalnie w dniu, kiedy wojska rosyjskie zaatakowały Ukrainę.
Wszyscy obywatele Ukrainy, którzy spełniają powyższe warunki, mogą przebywać legalnie w Polsce przez 18 miesięcy, licząc od 24 lutego 2022 r. Za legalny uznawany jest także pobyt dziecka obywateli Ukrainy urodzonego w Polsce.
W ramach przyśpieszonej procedury umożliwiono Ukraińcom uzyskanie numeru PESEL oraz profilu zaufanego, który umożliwia dostęp do usług publicznych online.
W celu zapewnienia rodzinom ukraińskim wsparcia materialnego w ustawie przewidziano m.in.:
- wsparcie w postaci świadczeń rodzinnych i wychowawczych,
- wsparcie w postaci świadczeń pieniężnych i niepieniężnych w ramach pomocy społecznej,
- pomoc w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę na cele bytowe,
- dostęp do bezpłatnej pomocy psychologicznej,
- dostęp do opieki medycznej na takich samych warunkach, jak osoby objęte ubezpieczeniem zdrowotnym w Polsce,
- wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami w ramach środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
- pomoc żywnościową w ramach Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym.
Ustawa zakłada również, że każdy podmiot, a w szczególności osoba fizyczna, która zapewnia zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, będzie mogła uzyskać wsparcie finansowe. Odpowiedni wniosek o dofinansowanie należy złożyć na specjalnym formularzu w wydziale spraw obywatelskich w urzędzie miasta lub w urzędzie gminy.
Świadczenia będą wypłacane przez organ gminy za okres maksymalnie 60 dni, ale w uzasadnionych przypadkach może być on przedłużony. Wysokość świadczenia określono na 40 zł na dzień, czyli ok. 1200 zł na miesiąc. Pieniądze te powinny pokryć koszty zakwaterowania i wyżywienia oraz zapewnienia innych podstawowych potrzeb życiowych. Dofinansowanie mieszkania dla Ukraińców będzie udzielane wstecz, za okres faktycznego pobytu uchodźców w domu osoby ubiegającej się o świadczenie. Oznacza to, że wnioski należy składać wyłącznie za okres udzielonego wsparcia (tzw. z dołu). Świadczenie będzie wypłacane za okres faktycznego zapewniania zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy. Osoby goszczące u siebie Ukraińców muszą więc najpierw ponieść koszty, potem otrzymają pieniądze. Wnioskodawca zobowiązany jest do złożenia oświadczenia, że przyjętej osobie zapewniono zarówno zakwaterowanie, jak i wyżywienie, i że nie zostało pobrane dodatkowe wynagrodzenie za wynajem ani inne świadczenia z tego tytułu. Oświadczenie składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
Wszelkie darowizny poczynione na rzecz Ukrainy lub dla uchodźców uciekających przed wojną można odliczyć od podatku dochodowego na podstawie ulgi na darowiznę, rozliczając na koniec roku PIT (w przypadku osób fizycznych) lub CIT (w przypadku osób prawnych). Istotne jest, aby darowizny dokonać na rzecz organizacji pożytku publicznego (stowarzyszenia, fundacje). Taka organizacja nie musi mieć formalnego statusu organizacji pożytku publicznego, który uprawnia do otrzymania 1% podatku. Musi to być natomiast organizacja polska bądź mająca siedzibę w innym państwie należącym do Unii Europejskiej lub do Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Agnieszka Hajdukiewicz
radca prawny
tel: 0048 504 078 866
www.kancelariahajdukiewicz.com
Gazetka 211 – maj 2022
