Jeśli mieszkasz już jakiś czas w Belgii, na pewno zauważyłeś, że karnawał obchodzony jest tutaj kolorowo i hucznie. Może nie jest to Rio De Janeiro pod względem temperatury, ale liczne kolorowe pochody paradujące ulicami miast, skutecznie rozgrzewają atmosferę zimowych dni karnawału i zachęcają do wspólnej zabawy. Belgowie mogą pochwalić się licznymi tradycjami związanymi z obchodami karnawału, dlatego warto się z nimi zapoznać i przede wszystkim wziąć udział w tych tętniących życiem uroczystościach, tym bardziej że po dwóch latach sanitarnego kryzysu stęskniliśmy się za tą rozgrzewającą zimową aurę atmosferą.
Z poniższego tekstu dowiesz się, w jakich belgijskich miastach odbywają się najlepsze obchody karnawału, jak wygląda karnawał w Belgii, kiedy ma miejsce i co właściwie oznacza słowo „karnawał”.
POCHODZENIE SŁOWA „KARNAWAŁ”
Karnawał to starożytne święto, którego historia sięga wieków. Etymologia słowo „karnawał” nie jest jednoznaczna. Prawdopodobnie jest to zapożyczenie z włoskiego carnevale lub carnevalo. Jego pochodzenie to carnelevare, łacińskie słowo utworzone z carne „mięso” i levare „usuwać”. Dosłownie oznacza „usunąć mięso”. (Źródło: Wikipedia). Używano go w odniesieniu do okresu, w którym ludzie ucztowali, pili i tańczyli przed okresem Wielkiego Postu (okres poprzedzający Wielkanoc). Obecnie karnawały obchodzone są na całym świecie i często mają silne korzenie religijne lub kulturowe.
Znaczenie karnawału wykracza poza okres świąteczny. Jest również postrzegany jako ważny czas na autorefleksję, kontemplację i odnowę. W niektórych przypadkach można to nawet postrzegać jako moment wyzwolenia, w którym ludzie mogą uwolnić się od codziennej rutyny i cieszyć się życiem w nowy, inny sposób.
KIEDY PRZYPADA OKRES KARNAWAŁU
Data rozpoczęcia karnawału jest stała, zaczyna się 6 stycznia, czyli w święto Trzech Króli, (w Belgii Epiphanie) a kończy we wtorek przed Środą Popielcową (fr. Cendres), która oznacza początek wielkiego postu i oczekiwania na Wielkanoc. W 2023 roku Popielec wypada 22 lutego, co oznacza, że w tym roku ostatni, obchodzony najbardziej hucznie weekend to 16-17 lutego.
Okres karnawałowy kończy się we wtorek 21 lutego, który w Polsce nazywamy „śledzikiem” lub „zapustami”, a w Belgii mardi-gras. W języku francuskim wyrażenie "faire gras" oznacza jedzenie mięsa, w przeciwieństwie do "faire maigre", czyli postu.
Przypominamy również, że w Belgii od poniedziałku 20 lutego rozpoczynają się szkolne ferie karnawałowe, które w regionie Flandrii potrwają tydzień, czyli do niedzieli 26 lutego, a w Brukseli i Walonii dwa tygodnie, do 5 marca 2023.
Poniżej znajdują się niezbędne informacje związane z obchodami karnawału w wybranych belgijskich miastach. Zeskanuj kod QR, aby dowiedzieć się więcej o danym karnawale i sprawdzić program na 2023r.
BINCHE (WALONIA) "LE GILLE DE BINCHE" PARADA: 19.02.2023 - wtorek 21.02.2023
Tradycyjna karnawałowa parada w położonym 60 km na południe od Brukseli Binche, to jedna z najbardziej kultowych i popularnych uroczystości w Belgii, co potwierdza również uznanie jej w 2003 r. przez UNESCO za „arcydzieło ustnego i niematerialnego dziedzictwa ludzkości”. Tradycja ta trwa od wieków i przyciąga tysiące gości z całego świata.
W ciągu trzech dni poprzedzających Środę Popielcową miasto Binche ożywa paradami, muzyką, kostiumami, folklorem i widowiskami. Zgodnie z tradycją we wtorek (mardi-gras) ulice miasteczka przemierza tysiące osobliwych przebierańców, a wśród nich są tzw. Gilles (Żil). Ich specjalne stroje, maski, instrumenty muzyczne muszą odpowiadać ścisłym regułom, które nakazuje utrzymywana w niezmiennej od wieków formie tradycja. A wymogów jest naprawdę sporo, lecz dzięki temu właśnie, parada ta jest tak wyjątkowa.
Dodatkowo historyczne pochodzenie parady Gille’ów jest trudne do potwierdzenia, ale na przestrzeni czasu największą popularność zyskała legenda, wymyślona przez dziennikarza Adolphe'a Delmée w XIX wieku, która to opowiada o Gille'u pochodzącym od Inków, przedstawionych jako dzikich ludzi z wytatuowanymi piórami na głowach. Ów Gille pojawił się w kostiumie w procesji podczas uroczystości zorganizowanych przez Marię Węgierską w 1549 r. na powitanie jej brata Karola V. Binchois, doceniając ich kolorowe i egzotyczne stroje, utrwalili tę paradę w swoim mieście. Dzięki temu do dziś możemy podziwiać znakomicie przygotowanych do karnawałowych występów setki jednakowo strojnie ubranych mężczyzn, paradujących w barwnym korowodzie w Binche. Dla tego widoku trzeba się tam wybrać przynajmniej raz w życiu!
Warto również wspomnieć, że mieszkańcy Binche kultywują wiele innych karnawałowych tradycji. Oprócz rzucania w tłum pomarańczy, które należy złapać na szczęście, jest jeszcze zabawny zwyczaj "nuit des trouilles guenouilles" tzw. festiwal figli lub obelg — jak pisze o tym rytuale dziennikarz Ludo Hugaerts. ‘W poniedziałek (przed mardi gras) zamaskowane grupy przebierańców wyruszają wieczorem na ulice miasta w poszukiwaniu ofiar, które bezkarnie zasypią wyrzutami, obelgami czy spłatają jakiś figiel. Ważne jest oczywiście, aby nie zostać rozpoznanym, dlatego przebierańcy również starają się jak najbardziej zniekształcić swój głos. Korzystają wtedy z okazji, aby rozliczyć się ze współmałżonkiem, szefem, sąsiadem, przyjacielem... lub wyładować się słownie na zupełnie obcej osobie! Tej nocy wszystko jest dozwolone, chociaż obelgi na ogół pozostają bez złośliwości’.
Zwyczaj ten ma swoje tradycje w średniowieczu, kiedy to uciemiężone społeczeństwo potrzebowało zapomnieć się w zabawie i dać upust niezadowoleniu z obowiązującego stanu rzeczy, rzucając bluźnierstwa w kierunku rządzących, a także władzy kościelnej. Można również przypuszczać, że zabawy te wzorowane były na rzymskich Saturnaliach, w czasie których panowie usługiwali niewolnikom, a mężczyźni kobietom, wszystko po to, by odwrócić obowiązujący stan rzeczy i pofolgować sobie przed nadchodzącym postem.
MALMEDY (WALONIA) „LE CWARMÊ” PARADA: 19.02.2023
„Le Cwarmê” znajduje się na liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego Walonii i jest wydarzeniem roku w Malmedy gromadzącym około 2000 przebierańców i 35000 widzów. Po dwóch latach przerwy, w tym roku wydarzenie to może zgromadzić jeszcze więcej spragnionego zabawy tłumu. Obchody karnawału zgodnie z walońską tradycją „Le Cwarmê” odbywają się zazwyczaj w cztery czwartki poprzedzające tłusty wtorek i nazywane są tradycyjnie p'tités haguètes. W tym czasie w całym mieście odbywają się bale i parady, które stopniowo przygotowują się do głównego wydarzenia — ostatnich 4 dni karnawałowych uroczystości, czyli grandès-haguètes.
Najwięcej emocji wzbudza niedzielna parada (19.02.2023) z udziałem przebierańców paradujących ulicami w 15 tradycyjnych strojach Cwarmê, z których każdy ma do odegrania określoną rolę. Arlekiny smagają widzów lisim ogonem, Piekarze klepią łopatą po tyłkach, Długie Nosy naśladują wszystkie gesty widzów, Wielkie Głowy swoimi długimi rękami mierzwią czupryny przechodniów i oczywiście Haguète, w czerwonych szatach i w kapeluszu z piórami — główny bohater malmediańskiego karnawału, który swoim specjalnym narzędziem (rodzaj dużych drewnianych szczypiec w kształcie zygzaka) unieruchamia swoje ofiary, które na kolanach muszą prosić o przebaczenie.
www.ostbelgien.eu/fr/evenement/2023/02/18/le-cwarme-de-malmedy
AALST (FR. ALOST) (FLANDRIA) PARADA: niedziela 19.02.2023
Tradycja karnawału w Aalst sięga co najmniej 1432 r. Jego kluczowym punktem jest niedzielna parada, w której biorą udział tradycyjne figury olbrzymów, figura Ros Ballatum – miejscowa wersja figury konia Bayarda – bohatera legend o Karolu Wielkim oraz tzw. Gilles d'Aalst.
Nietuzinkową tradycją w Aalst jest również poniedziałkowy korowód młodych mężczyzn przebranych za kobiety tzw. Voil Jeannetten (pol. brudne Żanety). Tradycja Voil Jeannetten została zapoczątkowana w XIX wieku, kiedy to robotnicy, których nie było stać na kupno kostiumu karnawałowego, przebierali się w ubrania żon. Lokalna prasa naśmiewała się z tych przebrań, używając określenia Voil Jeannetten.
Typowe również dla tradycji karnawałowej w Aalst jest używanie miejscowego dialektu oraz śpiewanie pieśni karnawałowych – w latach 1960–2008 powstało ponad 3000 takich utworów. (Źródło: Wikipedia).
www.aalstcarnaval.be
ROCHE-EN-ARDENNE (WALONIA) PARADA: niedziela 19.03.2023
W La Roche-en-Ardenne odbywa się kilka godnych uwagi karnawałowych uroczystości, a jedną z nich jest średniowieczna zabawa Cochonnailles w ruinach zamku. W tej wyjątkowej scenerii 11 lutego będzie można zakosztować tradycyjnej średniowiecznej królewskiej uczty! Aby wprowadzić miasto w średniowieczną atmosferę, połykacze ognia i trubadurzy zabawiają widzów, spacerując ulicami La Roche, by wieczorem zakończyć pokaz w zamku.
Wielka parada odbywa się w tym mieście w czwartą niedzielę Wielkiego Postu 19 marca. Liberalne podejście Belgów do tego okresu wydłuża czas karnawałowych zabawy praktycznie aż do Wielkanocy. Tego dnia, oprócz podziwiania parady można również wziąć udział w wielkim balu maskowym organizowanym pod gigantycznym namiotem Quai de l'Ourthe. Wejście na procesję kosztuje 5 euro i uprawnia do wstępu na wieczorny bal. Dodatkową atrakcją jest pokaz sztucznych ogni oraz imprezy specjalne, takie jak parada dzieci i parada udekorowanych koni.
www.carnavaldelaroche.be
STAVELOT (WALONIA) "LAETARE STAVELOT": 19.03.2023
Laetare Stavelot to kolejne tradycyjne święto, istniejące od ponad pięciu wieków,
które odbywa się w czwartą niedzielę Wielkiego Postu w Stavelot w Liège. W tym roku wielka parada przypada na 19 marca. Festiwal ten przyciąga tysiące widzów olśnionych magią procesji z jej głównymi aktorami: Blancs Moussis oraz coraz bardziej prestiżowym pokazem sztucznych ogni.
Podczas parady Blancs Moussis — ubrane na biało postacie, w maskach z czerwonymi, długimi dziobami obsypują ludzi konfetti, tańczą, a także zabawiają publiczność, skacząc czy naśladując widzów. Uderzają przechodniów trzymanymi w rękach świńskimi pęcherzami w celu utrzymania porządku.
www.laetare-stavelot.be
Mamy nadzieję, że jesteście spragnieni karnawałowych szaleństw i nie przegapicie szansy na dobrą zabawę. Bez względu na to, jak zdecydujecie się go świętować, życzymy, aby tegoroczny karnawał zapewnił wyjątkowe i niezapomniane wrażenia.
Zachęcamy również do dzielenia się relacjami z karnawału w naszej grupie na facebooku: @wakacjewbelgii.
Gazetka 218 – luty 2023